Νεολιθικη: Τα σπιτια
Η οργανωση του χωρου και οι τεχνικες κατασκευης
Τα κατάλοιπα που βρέθηκαν στον Δυτικό τομέα V, αν και δεν έδωσαν μια ολοκληρωμένη κάτοψη σπιτιού της Νεότερης Νεολιθικής Ι, επέτρεψαν εντούτοις να αναγνωρίσουμε μια σειρά από ορθογώνια κτήρια που κατασκευάζονται από πηλό πάνω σε ένα ξύλινο σκελετό: είναι ο συνηθέστερος τύπος αυτή την εποχή σε όλα τα Βαλκάνια. Η μελέτη έδειξε ότι, παράλληλα με την τεχνική του πεταχτού πηλού πάνω σε πλέγμα με κλαδιά, που είχε αναγνωριστεί παλιότερα στο Ντικιλί Τας και αλλού στη περιοχή, χρησιμοποιείται και μια άλλη τεχνική, στην οποία ο σκελετός κατασκευάζεται σχεδόν αποκλειστικά με πασσάλους πολύ σφιχτά παρατεταγμένους, που συνδέονται μόνο με μερικές αραιές τραβέρσες. Το σύνολο καλύπτεται κι εδώ από πηλό χτισίματος. Μαρτυρούνται και άλλοι τύποι αρχιτεκτονικής διακόσμησης, ανάμεσα στους οποίους και ένα αληθινό βουκράνιο επιχρισμένο με πηλό χτισίματος, τοποθετημένο σε κάποιο ψηλό σημείο στο εσωτερικό του σπιτιού.
Τα σπίτια διαθέτουν συχνά χώρους για την αποθήκευση των σιτηρών, σκαμμένους κάτω από το έδαφος ή με μορφή κτιστών αγγείων, λάκκους για τη συγκέντρωση της στάχτης από τις διάφορες θερμικές κατασκευές (εστίες ή φούρνους), και απορριμματικούς λάκκους, ενώ σε κεντρική θέση βρίσκονται συνήθως ένας φούρνος και ένα έδρανο, πάνω στο οποίο τακτοποιούνται αποθηκευτικά αγγεία, μυλόπετρες και μαγειρικά σκεύη. Το σύνολο αυτό φαίνεται να αποτελεί (πράγμα που δεν προκαλεί έκπληξη) το σημείο εστίασης της οικιακής ζωής. Το καλύτερο παράδειγμα είναι αυτό του στρώματος 3 στον Δυτικό τομέα V, στο οποίο ο φούρνος, ελλειπτικού σχήματος, διατηρεί ακόμα την αρχή του θόλου του σε ύψος πάνω από 20 εκ. Αλλες θερμικές κατασκευές φαίνεται ότι βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους.
Τα τέσσερα κτίρια της Νεότερης Νεολιθικής ΙΙ που βρέθηκαν στον τομέα 6 είναι επίσης ορθογώνια οικοδομήματα, κατασκευασμένα με πηλό χτισίματος πάνω σε σκελετό από συνεχόμενους πασσάλους. Η εξαιρετική τους διατήρησή τους επέτρεψε να γίνουν, για πρώτη φορά στην Βόρεια Ελλάδα, πραγματικά ακριβείς παρατηρήσεις σχετικά με την λειτουργία τους.