Παρουσιαση

Οι ερευνες

Χρονολογιο

Παραρτηματα

επικαιροτητα

    

Νεολιθικη Εποχη: το φυσικο περιβαλλον

Το σύνολο που αντιστοιχεί στις σημερινές πεδιάδες της Δράμας και των Σερρών εμφανίστηκε στο Μειόκαινο ως αποτέλεσμα καταβυθίσεων που προκλήθηκαν από ρήγματα. Η καθίζηση συνεχίστηκε ξεχωριστά σε κάθε τμήμα, αφήνοντας να εμφανιστεί ανάμεσα τους ένα χώρισμα αποτελούμενο από τριτογενή ιζήματα.

Από τότε και μετά, μεγάλο μέρος της πεδιάδας της Δράμας καταλήφθηκε από έλος ― το κέντρο του οποίου μετατράπηκε σε λίμνη κατά τις πιο υγρές περιόδους ―, όπου συσσωρεύτηκαν τεράστια κοιτάσματα τύρφης και λιγνίτη.

Στο Πλειστόκαινο, καταρρακτώδη ρεύματα εναπόθεσαν προσχώσεις, με τη μορφή ισχυρών κώνων απόθεσης στους πρόποδες των βουνών.

Στο Ολόκαινο, η έκταση του έλους έχει περιοριστεί αλλά η δημιουργία τύρφης εξακολουθεί: οι αποθέσεις φθάνουν πλέον σε πάχος τα 200 μ. Μόνο το κεντρικό τμήμα της πεδιάδας εμφανίζει μια ελαφριά ιζηματογένεση. Από την εποχή αυτή έχει διαμορφωθεί, στις γενικές γραμμές, το τοπίο που έχουμε μπροστά μας σήμερα.





Πρόκειται για μια εκτεταμένη πεδιάδα (50 x 15 χλμ), με προσανατολισμό από Βορειοδυτικά προς τα Νοτιοανατολικά και πλαισιωμένη από όλες τις πλευρές από ψηλότερες ή χαμηλότερες οροσειρές. Αποτελεί συνεπώς μια γεωγραφική ενότητα καλά οριοθετημένη, της οποίας το υψόμετρο είναι μεταξύ 45 και 80 μ, ενώ οι κώνοι απόθεσης φτάνουν μέχρι τα 200 μ. Το έλος καταλάμβανε τα χαμηλότερα μέρη της, στο κέντρο και στα Νοτιοανατολικά, μέχρι την αποξήρανσή του στις αρχές του 20ού αιώνα.

Οι παρυφές της πεδιάδας, το τμήμα δηλαδή ανάμεσα στα βουνά και το έλος, είναι αυτές που παρουσιάζουν τα περισσότερα πλεονεκτήματα για την ανθρώπινη εγκατάσταση : καλλιεργήσιμες εκτάσεις, άφθονο πόσιμο νερό, γειτνίαση με διαφορετικά περιβάλλοντα (έλη, λόφους, βουνά) πλούσια σε φυσικούς πόρους όλων των ειδών. Σε αυτές λοιπόν τις παρυφές εγκαταστάθηκαν, πολύ φυσικά, μια ολόκληρη σειρά από Νεολιθικούς οικισμούς : οι Σιταγροί στα Βορειοδυτικά· η Συκιά, το Καλαμπάκ-Τεπέ, το Δοξάτ-Τεπέ και το Κεφαλάρι στα κεντρικά-ανατολικά· το Πολύστυλο και το Ντικιλί Τας στα Νοτιοανατολικά. Αλλά ενώ ο οικισμός των Σιταγρών είναι εγκατεστημένος δίπλα σε ένα μόνιμο ρεύμα νερού (Αγγίτης), αυτοί των Δοξάτ-Τεπέ και Καλαμπάκ-Τεπέ βρίσκονται κατάντη ενός μεγάλου κώνου απόθεσης πολύ κοντά στο έλος, δηλαδή σε μια ζώνη μάλλον υγρή (όπως και το Ντικιλί Τας), ενώ αντίθετα αυτός του Ξεροποτάμου βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού, σε μια ζώνη πιο ξηρή. Το συνεχές δάσος, όπου κυριαρχούν οι φυλλοβόλες βελανιδιές που είχαν εισβάλει στην πεδιάδα με την μεταπαγετώδη αύξηση της θερμοκρασίας, εκχερσώνεται κατά τόπους γύρω από τα χωριά, αλλά φαίνεται πως η έκταση αυτών των εκχερσώσεων έχει συχνά υπερτιμηθεί. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η μελέτη των οστών ζώων, μεταξύ των οποίων αντιπροσωπεύονται σημαντικά τα άγρια είδη που ζουν σε δασικές περιοχές (ελάφι, ζαρκάδι, αλλά και διάφορα τρωκτικά).