Νεολιθικη : Η οικιστικη οργανωση

Η κατοίκηση της Νεότερης Νεολιθικής Ι, που διήρκεσε πιθανότατα τέσσερις με πέντε αιώνες (περίπου 5200-4800 π.Χ) και έδωσε ένα σύνολο στρωμάτων πάχους περίπου 5 μ., εκτεινόταν σε μια αρκετά μεγάλη περιοχή, που αντιπροσωπεύει ωστόσο ένα μέρος μόνο της σημερινής έκτασης της τούμπας. Η ακριβής οργάνωση του οικισμού παραμένει ασαφής, αλλά η κατεύθυνση των σειρών από πασσαλότρυπες, ο προσανατολισμός των πεσμένων πηλών και τα ελάχιστα τμήματα τοίχων που διατηρούνται στην αρχική τους θέση, υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός άξονα με κατεύθυνση Βορειοδυτικά-Νοτιοανατολικά, που φαίνεται να αντιστοιχεί σε μια από τις πλευρές των δωματίων.

Ανάμεσα στα σπίτια, που διατάσσονταν σε παράλληλες σειρές, υπήρχαν ζώνες κυκλοφορίας, διάδρομοι ή δρόμοι. Στο δυτικό τμήμα του τομέα V, βρέθηκαν δυο συγκεντρώσεις από πέτρες και όστρακα τοποθετημένα οριζόντια και χωρισμένα από ένα κενό, που θα μπορούσαν να αντιστοιχούν σε ένα τέτοιο πέρασμα. Στο ανατολικό τμήμα του ίδιου τομέα, η συγκριτική μελέτη των οικοδομικών λειψάνων επέτρεψε να αναγνωρίσουμε ανάμεσα στα σπίτια μια πραγματική αυλή τουλάχιστον 30 τμ., της οποίας η μια πλευρά φαίνεται ότι προστατευόταν από ένα υπόστεγο. Ένα μέρος των οικιακών δραστηριοτήτων (αποθήκευση, προετοιμασία της τροφής) λάμβανε χώρα προφανώς σε αυτό το χώρο.

Η κατοίκηση της Νεότερης Νεολιθικής ΙΙ ήταν ανάλογης διάρκειας (περ. 4700 -4300/4200 π.Χ), αλλά έδωσε επιχώσεις μικρότερου συνολικού πάχους (μεταξύ 2 και 4μ). Αντίθετα, η έκταση του οικισμού αυξήθηκε: ενδείξεις αυτής της επέκτασης έχουν ανακαλυφθεί στον τομέα 2, στα νότια της τούμπας, αλλά πιθανώς να επηρέασε και τις άλλες πλευρές. Η οργάνωση του οικισμού σε αυτή τη περίοδο μας είναι πολύ καλύτερα γνωστή.


Στον τομέα 6 υπάρχουν τώρα ξεκάθαρες κατόψεις σπιτιών διατεταγμένων σε παράλληλες σειρές κατά μήκος ενός άξονα Βορειοανατολικά-Νοτιοδυτικά, ενώ ανάμεσα στα κτίσματα υπάρχουν διαστήματα που φαίνονται να αντιστοιχούν σε στενούς δρόμους. Αυτός ο τύπος οργάνωσης συναντάται και σε άλλες σύγχρονες θέσεις στα Βαλκάνια (Karanovo, Poljanitsa…).