Παρουσιαση

Οι ερευνες

Χρονολογιο

Παραρτηματα

επικαιροτητα

    

Νεολιθικη : τα ειδωλια και τα μικρογραφικα ομοιωματα

Παρουσίαση

Δικέφαλα ειδώλια

Ζωόμορφα αγγεία

Παρουσιαση

	Όπως όλες οι Νεολιθικές και Χαλκολιθικές θέσεις στα Βαλκάνια, το Ντικιλί Τας έχει δώσει δεκάδες μικρογραφικά ομοιώματα και ειδώλια, ζωόμορφα και ανθρωπόμορφα, όλα φτιαγμένα από πηλό: σπάνια στα στρώματα της Νεότερης Νεολιθικής Ι, ήταν σχετικά συνηθισμένα στη Νεότερη Νεολιθική ΙΙ. Τα ομοιώματα (μακέτες) αναπαριστούν έπιπλα (σκαμνάκια, καρέκλες, τραπέζια), σταθερές κατασκευές (εστίες, φούρνους) ή ακόμη και σπίτια. Μερικές φορές είναι και διακοσμημένα. Σ’αυτή την ομάδα μπορούν επίσης να περιληφθούν και τα μικρογραφικά αγγεία. Τα ζωόμορφα ειδώλια, που είναι δύσκολο πολλές φορές, από τα θραύσματα, να τα ξεχωρίσει κανείς από τα ζωόμορφα αγγεία, είναι γενικά πλασμένα με αρκετά συνοπτικό τρόπο: φέρουν λίγες ανατομικές λεπτομέρειες (κέρατα, αυτιά, στόμα, μάτια, ουρά), και σπανίως διακοσμούνται. Απεικονίζουν τετράποδα (βοοειδή, αρκούδες, κατσίκες/πρόβατα…), που μάλλον δεν είναι σκόπιμο να προσπαθούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια. Μια σειρά από πιο μεγαλόσωμα ειδώλια χαρακτηρίζεται από δικέφαλη μορφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις βρέθηκαν συγκεντρωμένα σε ομάδες.
	Τα ανθρωπόμορφα ειδώλια, που εύκολα συγχέονται με ορισμένες λαβές κουταλιών, σχετίζονται μερικές φορές με ομοιώματα. Μερικά είναι μάλλον σχηματικά, τα μπράτσα τους είναι σαν ακρωτηριασμένα μέλη και δεν έχουν καμία διακόσμηση· ορισμένα είναι χωρίς φύλο. Άλλα, περισσότερο νατουραλιστικά, αναπαριστούν στην πλειοψηφία γυναικείες μορφές με γενναιόδωρες καμπύλες σε όρθια ή καθιστή στάση, και μόνο κατ’ εξαίρεση ανδρικές. Είναι συχνά διακοσμημένα με εγχαράξεις και γραπτά μοτίβα που μπορούν να αντιπροσωπεύουν ρούχα, στολίδια, τατουάζ, βαφή σώματος ή μάσκες, αλλά για την ώρα είναι πολύ δύσκολο να διαχωρίσει κανείς ανάμεσα σε αυτές τις διαφορετικές πιθανότητες. Αναγνωρίζονται τουλάχιστον δυο τάξεις διαστάσεων. Το σύνολο που σχηματίζουν αυτές οι τρεις σειρές μικρογραφικών αντικειμένων, έχει από παλιά συγκριθεί με το ρεπερτόριο των παιδικών παιχνιδιών πολλών κοινωνιών, ρεπερτόριο που βασίζεται ακριβώς στο μικρογραφικό χαρακτήρα των μορφών. Αυτή η ερμηνεία, αν και διαθέτει πολλά επιχειρήματα υπέρ της, είχε ξεχαστεί εδώ και αρκετά χρόνια προς όφελος της θρησκευτικής υπόθεσης, η οποία βλέπει τα αντικείμενα αυτά ως αναπαραστάσεις της Μητέρας Θεάς. Η θεωρία αυτή εξελίχθηκε σε στερεότυπο μέσα από την επανάληψη και τη συνήθεια. Πιο πρόσφατα, προτάθηκε να δούμε τα αντικείμενα αυτά ως μέσα ή εργαλεία επικοινωνίας, με χαρακτήρα κυρίως κοινωνικό. Διατυπώθηκαν επίσης διάφορες υποθέσεις για τον κατακερματισμό τους, που κάποιοι θεωρούν ηθελημένο. Μένει ωστόσο ακόμα να μελετηθούν πιο προσεκτικά το πλαίσιο εύρεσής τους, οι τεχνικές κατασκευής, η θέση του σώματος. Παραμένει επίσης να προσδιορίσουμε και να διακρίνουμε τις διαφορετικές κλίμακες μεγέθους. Ισως έτσι φτάσουμε τελικά να αναγνωρίσουμε περισσότερες από μία σειρές λειτουργιών. Πλάι στην παγκόσμια των παιχνιδιών, που αφορά ένα μεγάλο μέρος της σειράς, μπορεί να αναγνωριστούν και άλλες, όπως εκείνες που είναι γνωστές στην εθνολογία: μαγικά αντικείμενα (φετίχ), απεικονίσεις των προγόνων ή σύνεργα μνήμης.