Εποχη του Χαλκου : οικιστικη οργανωση
Η οργανωση του οικισμου στην Yστερη Εποχη του Χαλκου
Η κατοίκηση της Ύστερης Εποχής Χαλκού τοποθετείται κατά κύριο λόγο στην κορυφή της τούμπας. Τα πρώτα λείψανα που ανακαλύφθηκαν τη δεκαετία του 1970 έδωσαν την εντύπωση ότι πρόκειται για μια κατοίκηση μικρής διάρκειας, που λάμβανε χώρα πολύ μετά την εγκατάλειψη της θέσης στο τέλος της Πρώιμης Εποχής Χαλκού ΙΙ, και που δεν είχε ιδιαίτερο μέλλον. Αναγνωρίστηκε ένα μόνο κτήριο , στο οποίο αποδόθηκε από κάποιους θρησκευτικός ή λατρευτικός χαρακτήρας.
Όμως οι πρόσφατες ανασκαφές άλλαξαν αυτή την εικόνα: έδειξαν ότι το στρώμα που περιείχε το εν λόγω κτήριο δεν ήταν ούτε το πρώτο ούτε το μοναδικό της Ύστερης Εποχής Χαλκού στο Ντικιλί Τας. Τουλάχιστον άλλα τρία στρώματα αναγνωρίστηκαν πάνω από αυτό, δύο από τα οποία έφεραν λείψανα ανάλογων κτηρίων. Το τελευταίο σφραγίζεται από ένα παχύ μπάζωμα στο οποίο εδράζεται ένα καλοφτιαγμένο δάπεδο, ίσως κάποιο άνδηρο. Σύμφωνα με τις χρονολογήσεις με C14, τα διαδοχικά στρώματα καλύπτουν μια περίοδο τουλάχιστον τριών αιώνων (ανάμεσα στα 1450 και 1150 π.Χ.), αντιστοιχώντας στο σύνολο σχεδόν της περιόδου που ονομάζεται Υστεροελλαδική ή Μυκηναϊκή στην Νότια Ελλάδα.
Η έκταση και η οργάνωση των διαδοχικών οικισμών μένει να αποσαφηνιστεί. Ωστόσο, αρκετοί τοίχοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αποδίδονται στο κτίριο που ανάσκαψε ο J. Deshayes, παρουσιάζουν ένα προσανατολισμό ΒΔ-ΝΑ, μαρτυρώντας μια συνέχεια στην σύλληψη και την χωροθέτηση των κατασκευών. Φαίνεται επίσης ότι κάποια τμήματα τοίχων που είχαν προηγουμένως αποδοθεί σε ιστορικά στρώματα χρονολογούνται στην πραγματικότητα στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Η συνέχιση των ερευνών θα επιτρέψει να διευκρινίσουμε το ζήτημα της οργάνωσης της κατοίκησης στην περίοδο αυτή, καθώς και εκείνο ― πιο σημαντικό ακόμη από ιστορική άποψη ― της κατοίκησης ανάμεσα στο τέλος της Πρώιμης και την αρχή της Ύστερης Εποχής Χαλκού.