Εποχη Χαλκου : τα ΑΓΓΕΙΑ
Τα κεραμικα αγγεια της Πρωιμης Εποχης Χαλκου
Σε αντίθεση με τη Νεολιθική, δεν γνωρίζουμε να υπάρχουν αυτή την εποχή στο Ντικιλί Τας λίθινα αγγεία ούτε αγγεία από ωμό πηλό (που μπορεί να υπήρχαν φυσικά αλλά δεν διατηρήθηκαν). Από την πλευρά τους, τα κεραμικά αγγεία εμφανίζουν έντονα σημάδια αλλαγής. Η εξαφάνιση της γραπτής (δηλαδή ζωγραφικής) διακόσμησης προς όφελος της εγχάρακτης και εμπίεστης συνδυάζεται, πράγματι, με μια αλλαγή στα μοτίβα και την οργάνωση της διακόσμησης.
Εμφανίζονται επίσης νέα σχήματα αγγείων. Τα χαρακτηριστικά σχήματα της πρώτης φάσης της Πρώιμης Εποχής Χαλκού είναι το κύπελλο-κουτάλα με υπερυψωμένη λαβή (αρυτήρας), μερικές φορές διακοσμημένο με εμπιέσεις, και το κύπελλο με σιγμοειδή τοιχώματα με αυλακωτή διακόσμηση στο ύψος του ώμου. Τα κύπελλα (μπωλ) με εισέχοντα χείλη και δυο σαλπιγγόσχημες λαβές, ή με απλές αποφύσεις διάτρητες κάθετα ή οριζόντια, συναντώνται πολύ συχνά και στις δύο φάσεις της Πρώιμης Εποχής Χαλκού, χωρίς διακόσμηση. Υπάρχουν επίσης ρηχές και πιο βαθιές κωνικές λεκάνες με χείλος απλό, πεπλατυσμένο ή διογκωμένο εσωτερικά, διακοσμημένες με εμπιέσεις ή εγχαράξεις, είτε μόνο στο χείλος είτε σε όλη την εσωτερική επιφάνεια. Τα κύπελλα με κάθετα τοιχώματα, καθώς και τα κύπελλα με τροπίδωση και εξωστρεφές χείλος, χαρακτηριστικά της Πρώιμης Εποχής Χαλκού ΙΙ, φέρουν διακόσμηση εμπίεστη ή εγχάρακτη, που οργανώνεται σε ταινίες ή σε μετώπες. Τα μοτίβα είναι τώρα ευθύγραμμα, χωρίς τους μαιάνδρους και τις σπείρες της Νεολιθικής, η οργάνωση της διακόσμησης είναι πιο σφιχτή, οι εγχαράξεις είναι λιγότερο βαθιές. Στα κλειστά αγγεία, παρατηρούμε την εμφάνιση κανατών με λοξό στόμιο. Τα πιθάρια, των οποίων η ποσότητα μοιάζει να αυξάνεται προς το τέλος της περιόδου, φέρουν συχνά ανάγλυφα κορδόνια με δαχτυλιές ή εγκοπές (διακόσμηση γνωστή ήδη από την Νεολιθική που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος της Εποχής Χαλκού), ή ακόμη σειρές κοντών εγχαράξεων ή εμπιέσεων με ένα αιχμηρό εργαλείο.
Η αλλαγή δεν περιορίζεται στα μορφολογικά στοιχεία. Είναι βαθύτερη και επηρεάζει ολόκληρη την αλυσίδα της κεραμικής παραγωγής. Ο αριθμός και η ποικιλία των πηγών πηλού που χρησιμοποιούνται μειώνεται σημαντικά. Η συντριπτική πλειοψηφία των αγγείων κατασκευάζονται τώρα με πηλούς που προέρχονται από τις ιζηματογενείς αποθέσεις τους έλους των Φιλίππων. Η εκτέλεση της λείανσης είναι πιο γρήγορη και έντονη, ενώ το ψήσιμο των αγγείων γίνεται σε θερμοκρασίες κάτω των 850-900 ºC. Τέλος, η χρήση θρυμματισμένων οστών ως υλικό για το λευκό γέμισμα της εγχάρακτης ή εμπίεστης διακόσμησης είναι ένα στοιχείο εντελώς καινούργιο και αντικαθιστά το ασβεστιτικό υλικό που χρησιμοποιούσαν στη Νεολιθική.