Νεολιθικη: τα αγγεια
Τα λυχναρια
Ένα πρωτότυπο είδος αγγείων έχει πιστοποιηθεί στα στρώματα της Νεότερης Νεολιθικής Ι στο Ντικιλί Τας : πρόκειται για μικρά ρηχά μπωλ σχεδόν κυκλικά, που στηρίζονται σε μια κοντή βάση με διαμετρικά αντίθετα ανοίγματα και είναι εφοδιασμένα με μια κάθετη λαβή με τρύπα στο κέντρο. Το σύνολο θα πρέπει να ήταν διακοσμημένο με ένα πολύπλοκο συνδυασμό υλικών και τεχνικών (επίχρισμα εσωτερικά και εξωτερικά, εγχαράξεις, γέμισμα, και στη συνέχεια χρωματισμός της επιφάνειας με άλλο χρώμα), που όμως δυστυχώς δεν διατηρούνται καλά. Προς το παρόν, μόνο δύο άλλες θέσεις στην περιοχή, οι Σιταγροί και ο Προμαχώνας-Τοπόλνιτσα, έδωσαν αγγεία αυτού του τύπου που μοιάζουν έτσι να αποτελούν μια ιδιαίτερη τοπική παραγωγή. Αρκετά στοιχεία υποδεικνύουν ότι θα μπορούσαν να είναι θυμιατήρια ή λυχνάρια: αυτή η υπόθεση ταιριάζει καλά και με τα αποτελέσματα των πρόσφατων αναλύσεων των οργανικών καταλοίπων από το εσωτερικό τους, όπου αναγνωρίστηκαν υπολείμματα ζωικού λίπους. Άλλοι τύποι κεραμεικών, αλλά ίσως και κάποια λίθινα αγγεία, θα μπορούσαν να
έχουν παρόμοιες λειτουργίες.